Duitse verkiezingen: hoe werkt het?
Op 23 februari 2025 gaan de Duitsers vervroegd naar de stembus om een nieuwe Bondsdag te kiezen. Dit jaar doen 4.506 kandidaten mee aan de verkiezingen, een daling van bijna 1.700 ten opzichte van 2021. Onder hen zijn 1.422 vrouwen. Dat komt neer op 32 procent van het totaal. Maar hoe werkt het Duitse kiesstelsel eigenlijk? Wat zijn Wahlkreise en Landeslisten? En waarom is het aantal kandidaten gedaald?
Wat is een Wahlkreis?
Duitsland is opgedeeld in 299 Wahlkreise, oftewel kiesdistricten. In elk district wordt één kandidaat rechtstreeks gekozen via de zogenaamde eerste stem (Erststimme). Dit betekent dat kiezers een persoon uit hun regio kiezen die direct een zetel in de Bondsdag krijgt. Kandidaten van de CDU/CSU, SPD en FDP zijn in alle kiesdistricten vertegenwoordigd, terwijl partijen zoals de Groenen en de Linke in 297 districten meedoen. De AfD heeft kandidaten in 295 Wahlkreise.
Wat is een Landesliste?
Naast de kiesdistricten stemmen Duitsers ook op een Landesliste (deelstaatlijst). Dit gebeurt met de tweede stem (Zweitstimme). Deze lijststem bepaalt uiteindelijk hoeveel zetels een partij in de Bondsdag krijgt, waardoor het een cruciale rol speelt in de verdeling van de macht. Dit systeem zorgt ervoor dat kleinere partijen ook vertegenwoordigd kunnen worden, zelfs als ze geen kiesdistricten winnen. In totaal zijn 1.841 kandidaten exclusief via de Landesliste verkiesbaar, terwijl 1.859 kandidaten zowel in een Wahlkreis als op een Landesliste staan.
Minder onafhankelijke kandidaten
Een opvallende trend is de afname van onafhankelijke kandidaten. In 2021 deden nog 197 partijloze kandidaten mee, terwijl dat aantal dit jaar is gedaald naar slechts 62. Dit laat zien hoe moeilijk het voor onafhankelijke politici is om zich zonder partijsteun te kandideren.
Hoe ingewikkeld is stemmen?
In Duitsland is de stemprocedure behoorlijk uitgebreid. De langste stemlijst is te vinden in Berlijn-Friedrichshain-Kreuzberg – Prenzlauer Berg Ost, waar kiezers uit maar liefst 20 verschillende partijen kunnen kiezen. In sommige kiesdistricten in Thüringen daarentegen zijn er slechts 11 opties.
Verkiezingen in cijfers
- Gemiddeld doen er 8,9 kandidaten per Wahlkreis mee.
- De Bondsdag telt momenteel 733 zetels, waarvan 587 leden opnieuw verkiesbaar zijn.
- 94 kandidaten zijn voor het eerst kiesgerechtigd, de jongste kandidaat is 18 jaar, de oudste 88 jaar.
- De gemiddelde leeftijd van de kandidaten ligt op 45,3 jaar.
De Bondsdagverkiezingen van 2025 beloven opnieuw spannend te worden. Het kiesstelsel zorgt ervoor dat zowel grote als kleine partijen een kans maken, terwijl de samenstelling van de kandidatenlijsten invloed heeft op de uiteindelijke regeringsformatie.