Begin oktober vertoonde het Humboldt Forum in Berlijn de documentaire Im Prinzip Familie van de Nederlandse regisseur Daniel Abma. De voorstelling maakte deel uit van de grote tentoonstelling Beziehungsweise Familie, die nog tot 12 juli 2026 te zien is. Daniel Abma was zelf aanwezig. Duitsland Vandaag nam een kijkje.
De première van Im Prinzip Familie vond plaats in 2024 tijdens het documentairefestival in Leipzig. In de film volgt Abma drie professionele opvoeders en vijf kinderen in een woongroep in een landelijke omgeving. De kinderen uit de film kunnen om uiteenlopende redenen tijdelijk niet bij hun ouders wonen. Daarom verblijven ze in een huis dat direct aan een prachtig meer ligt, midden in de natuur. Op deze plek doen de pedagogisch medewerkers hun best de kinderen te laten ervaren hoe het is om in een gezin te leven – maar zonder zelf vervangende ouders te willen zijn.
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.
Als kijker worden we meegenomen in het dagelijkse leven: koken, wassen, boodschappen doen en naar school gaan. De kinderen worden door een begeleider met een busje naar school gebracht. Net als in gezinnen met een vader en moeder zijn er momenten van vreugde én van boosheid, waarmee de opvoeders op een rustige, professionele manier omgaan.
Natuurlijk hebben de kinderen allemaal één wens gemeen: ooit weer naar huis kunnen terugkeren. Daar zetten de pedagogisch medewerkers zich onvermoeibaar voor in. Ze overleggen met de voogd, de ouders en het jeugdzorgbureau, leggen alles zorgvuldig vast, organiseren, stellen samen doelen en maken afspraken. Niet zelden worden ze teleurgesteld als die afspraken niet worden nagekomen. Het voelt soms als vechten tegen de bierkaai, binnen de grenzen van een overbelast systeem.
De film maakt duidelijk dat wat vroeger het dorp was, nu de complexe wereld van de kinder- en jeugdzorg in Duitsland is geworden. Sinds de coronapandemie wordt dit werkveld weliswaar als cruciaal beroep erkend (in het Duits: systemrelevant), maar het veeleisende werk blijft vaak onzichtbaar.
Dat is een van de redenen waarom Daniel Abma besloot deze film te maken. In een persbericht zegt hij dat hij zelf ooit in Nederland als pedagoog aan de slag wilde. Hij rondde de pabo-opleiding af en kwam al snel in het jeugdwerk terecht. Op 23-jarige leeftijd kon hij zich echter niet voorstellen elke dag voor een klas vol kinderen te staan. Abma:
“Des te meer bewondering heb ik voor mensen die dat wél doen – die verantwoordelijkheid niet uit de weg gaan, maar zich met hart en ziel inzetten voor anderen, met toewijding, liefde en energie, in het belang van anderen.”
Verder zegt hij dat het werken met kinderen en jongeren zijn filmwerk tot op de dag van vandaag beïnvloedt. Dat zien we ook terug in zijn documentaire Nach Wriezen (2012), waarmee hij de gerenommeerde Duitse Grimme-Preis won. In die film vroeg hij zich vanuit het perspectief van een jeugdwerker af waarom het steeds weer misging met jongeren die uit de gevangenis werden ontslagen.
Podiumgesprek
Na afloop van de film in het Humboldt Forum beantwoordt de enthousiaste regisseur vragen uit het publiek. Iemand wil weten waar het huis zich precies bevindt. Daniel kan de locatie niet bekendmaken vanwege de privacy van de kinderen en om te voorkomen dat het huis nieuwsgierigen aantrekt. Hij vertelt ook dat hij doordeweeks in een van de leegstaande bungalows op het terrein kon wonen.
We komen te weten dat hij vijf jaar aan de film heeft gewerkt en dat het toeval was dat alle kinderen jongens waren.
De film mocht inmiddels al diverse prijzen in ontvangst nemen. Zo kreeg hij onder andere de Goldener Spatz in de categorie lange film non-fictie, de ver.di-Preis voor solidariteit, menselijkheid en eerlijkheid tijdens het DOK Leipzig Filmfestival 2024, en de Perception Change Award van de Verenigde Naties bij het Zwitserse filmfestival Visions du Réel 2025.
Als kers op de taart ontving Abma’s vaste cameraman Johannes Praus (Nach Wriezen en Transit Havana) voor deze film de Deutsche Kamerapreis.
Tot slot benadrukt Daniel Abma tijdens het podiumgesprek nog eens dat de film een hommage aan het jeugdwerk is. Dat wordt hem door de studenten in dank afgenomen, want de film wordt binnen de Duitse opleidingen voor jeugdzorg inmiddels gebruikt als leermateriaal. Abma kreeg enthousiaste reacties uit die hoek, omdat in de opleiding de meeste aandacht doorgaans naar de kinderopvang gaat en de jeugdzorg er vaak bekaaid afkomt. Misschien brengt deze film daar nu verandering in.
Lees ook:
Transit Havana (Daniel Abma): Documentaire over hedendaags Cuba en de seksuele revolutie binnen de socialistische heilstaat
Wereldpremière Daniel Abma’s documentaire AUTOBAHN in Hauptbahnhof Leipzig
Nederlandse filmmaker wint Grimme-Preis 2015
