De Duitse regering waarschuwt voor een toename van Russische desinformatiecampagnes in aanloop naar de Bondsdagverkiezingen op 23 februari 2025. Volgens het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken worden nepnieuwswebsites, zogenoemde „slapende sites“, ingezet om desinformatie te verspreiden. Op het eerste gezicht lijken de websites op normale nieuwsportalen. Ze hebben namen als “Berliner Aktuelle Nachrichten”, “Narrativ” of “Echo der Zeit”. Er zijn foto’s, koppen en verhalen. Ze herschrijven met kunstmatige intelligentie (AI) artikelen van bestaande media. Hun doel: het vertrouwen in de media ondermijnen en twijfel zaaien.
Hoe werkt de manipulatie?
Deze Russische netwerken plaatsen in eerste instantie onschuldige berichten om geloofwaardigheid op te bouwen. Op strategische momenten, zoals tijdens verkiezingen, schakelen ze over naar het verspreiden van misleidende informatie. De berichten worden vervolgens massaal gedeeld via sociale media zoals X (voorheen Twitter), Facebook en Bluesky, waarbij ze zich voordoen als legitieme nieuwsbronnen.
Overbelasting van feitencheckers
Naast nepnieuwswebsites wordt een tactiek genaamd „Overload“ toegepast. Hierbij worden journalisten en feitencheckers overspoeld met vragen en desinformatieclaims, zodat ze hun werk niet goed meer kunnen uitvoeren. Het doel is om chaos te creëren en het vertrouwen in informatiebronnen te ondermijnen. “Deze overbelastingsaanvallen zijn bedoeld om goedbedoelende feitencheckers lam te leggen,” zegt Ralf Beste van het ministerie van Buitenlandse Zaken.
Russische netwerken ontmaskerd
De Duitse inlichtingendiensten hebben verschillende van deze netwerken al geïdentificeerd. Zo werd eerder de Doppelgänger-campagne blootgelegd, waarbij nepwebsites werden gemaakt die nauwelijks te onderscheiden waren van betrouwbare nieuwsplatforms. Ze verspreidden misleidende informatie die vervolgens door bots en geautomatiseerde accounts werd versterkt. Door middel van AI kunnen deze manipulaties steeds sneller en efficiënter worden uitgevoerd.
Welke onderwerpen worden gemanipuleerd?
Desinformatiecampagnes richten zich vaak op controversiële thema’s, zoals:
- Duitslands steun aan Oekraïne
- Migratie en arbeidsmarktbeleid
- Energiekosten en klimaatmaatregelen
Het doel is om bestaande meningsverschillen in de samenleving te vergroten en politieke verdeeldheid te versterken.
Wat kunnen internetgebruikers doen?
Hoewel de Duitse autoriteiten werken aan tegenmaatregelen, ligt er ook een verantwoordelijkheid bij internetgebruikers. Experts raden aan om:
- De betrouwbaarheid van websites te controleren (bijvoorbeeld via het impressum (colofon) of bedrijfsgegevens);
- De URL van nieuwsbronnen na te gaan en te checken of de site legitiem is;
- Kritisch te kijken naar nieuws dat extreem emotioneel of sensationeel is.
Volgens Ralf Beste wordt het een uitdaging om desinformatie tegen te gaan, maar hij gelooft niet dat deze campagnes doorslaggevend zullen zijn voor de verkiezingsuitslag. „Zowel de netwerken van desinformatie als de middelen om hen te bestrijden worden steeds geavanceerder.“