Vanaf 1 november treedt in Duitsland de nieuwe zelfbeschikkingswet in werking waardoor het eenvoudiger is je voornaam en geslacht officieel te wijzigen. De nieuwe wet maakt het voor personen mogelijk eenvoudig hun geslacht en naam te veranderen door een schriftelijke of persoonlijke melding bij het gemeentehuis (Standesamt). De invoering van de wet heeft al veel mensen in beweging gebracht, vooral in de deelstaat Nedersaksen, waar het aantal aanvragen sinds augustus aanzienlijk is gestegen. In april schrijven de Nederlandse NOS en de Belgische VRT al over dit onderwerp.
Veel interesse voor geslachtswijzigingen
Vanaf 1 augustus was het mogelijk om alvast een aanvraag in te dienen voor de officiële wijziging van naam en geslacht. In Hannover alleen al zijn er 229 aanmeldingen binnengekomen, in Oldenburg 120 en in kleinere steden zoals Lüneburg 29. Ter vergelijking: in 2022 werden er slechts enkele aanvragen gedaan onder de oude wetgeving. Dit toont aan dat de wet in een grote behoefte voorziet, zoals bij Levi Kaps uit Lingen, die zijn geslachtsaanduiding wil veranderen naar „divers“. „Voor mij was dit het moment om mijn identiteit naar buiten te brengen en te zeggen: dit ben ik,“ aldus Levi.
Gemeenten kampen met onduidelijkheid
Hoewel er veel interesse is, heerst er nog steeds onzekerheid onder de gemeenteambtenaren die verantwoordelijk zijn voor de verwerking van de aanvragen. In april, kort na de aankondiging van de wet, kreeg het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken de opdracht om aanvullende richtlijnen op te stellen. Zo moesten nieuwe voornamen duidelijk bij een bepaald geslacht horen. Dat leidde tot verwarring. Bovendien ontstond er discussie over wat precies diverse voornamen zijn voor personen die zich als „divers“ willen identificeren.
Een andere voorwaarde, die later werd teruggetrokken, was dat de nieuwe voornamen evenveel namen moesten bevatten als de oude. Dit leidde aanvankelijk tot onduidelijkheid bij verschillende gemeenten. Hoewel deze regel inmiddels is ingetrokken, passen niet alle gemeenten de richtlijnen op dezelfde manier toe.
Gemeenten werken nog aan hun voorbereiding
Veel gemeenten waren tot voor kort nog onvoldoende voorbereid op het nieuwe systeem. Gemeenten zoals Osnabrück, waar al 45 aanvragen zijn ingediend, geven aan dat zowel ambtenaren als aanvragers nog vaak met onzekerheden worden geconfronteerd. Het Duitse ministerie van Familiezaken heeft aangekondigd dat er voor de invoering van de wet in november verdere updates en verduidelijkingen zullen komen.
Ondanks de onduidelijkheden laat het grote aantal aanvragen zien hoe belangrijk deze wet is voor veel mensen. Levi Kaps omschrijft het proces als relatief eenvoudig: „Je hebt alleen jezelf, je paspoort en een idee van welke naam je wilt dragen nodig.“ Dit biedt verlichting voor naar schatting 50.000 mensen die sinds augustus hun aanvraag hebben ingediend.
Oude wet vervangen
Tot nu toe regelde het Transsexuellengesetz van 1980 de procedures voor de wijziging van geslacht en voornamen. Deze wet stond echter al jaren onder kritiek omdat het een langdurig en duur proces was dat psychologische rapporten en gerechtelijke beslissingen vereiste. Het nieuwe systeem stelt een einde aan deze complexiteit, waardoor de procedure vanaf november aanzienlijk eenvoudiger wordt.