Wat is de balans na één jaar deels gelegaliseerd cannabisgebruik in Duitsland? De meningen zijn verdeeld: politie, rechters, psychiaters en verslavingsdeskundigen wegen de gevolgen. Ondertussen hangt de toekomst van het cannabisbeleid aan een politieke zijden draad.
Op 1 april is het precies een jaar geleden dat het Duitse Cannabisgesetz in werking trad. Onder strikte voorwaarden werd het bezit en gebruik van cannabis voor volwassenen gedecriminaliseerd. Wat ooit uitsluitend onder het strafrecht viel, werd deels gereguleerd: privégebruik in kleine hoeveelheden, beperkt thuiskweek, en de oprichting van zogeheten Cannabis Social Clubs.
Toch is het maatschappelijk debat over de legalisering verre van verstomd. De toekomst van het beleid hangt inmiddels af van de nieuwe Bondsregering – en die laat nog op zich wachten. CDU/CSU willen het beleid terugdraaien, de SPD wil het juist verbeteren. Wat is het effect van een jaar cannabisbeleid in Duitsland?
Rechts onzeker, effect op politie en justitie gemengd
De politiebond (GdP) noemt het huidige cannabisbeleid een “mangelwet”. Politieagenten zouden nog steeds te veel tijd kwijt zijn aan toezicht en controles, onder meer in zogeheten verboden consumptiezones. Hoewel het aantal strafzaken afnam, ontstonden er juist nieuwe grijze zones die lastig te handhaven zijn.
Ook rechters en officieren van justitie hebben gemengde gevoelens. De Neue Richtervereinigung waarschuwt voor hoge schadeclaims bij een plotselinge beleidsomslag. Wie nu investeerde in een legale cannabisclub, zou bij een verbod mogelijk recht hebben op compensatie.
Toch merkt men bij justitie ook positieve effecten. Het vervolgen van kleine gebruikers is grotendeels weggevallen, waardoor er meer ruimte is voor de aanpak van georganiseerde misdaad. “Een terugkeer naar het oude beleid zou justitie opnieuw belasten met zaken van geringe maatschappelijke relevantie,” aldus officier van justitie Simon Pschorr.
Verslavingszorg en psychiaters luiden de noodklok
Verslavingsdeskundigen zien het debat te eenzijdig focussen op cannabis, terwijl andere vormen van verslaving zoals alcohol en gokken nauwelijks worden aangepakt. Ze pleiten voor bredere preventie, meer middelen voor hulpverlening en een verbod op reclame voor alcohol, tabak en sportweddenschappen.
Psychiater Stefan Gutwinski van de Charité-kliniek uit Berlijn meldt een duidelijke toename van cannabisgebruik bij kwetsbare patiënten. Zijn vrees: meer psychoses en cognitieve schade, vooral onder jongeren. Volgens studies leidt regelmatig gebruik in de puberteit tot een daling van het IQ en een verhoogd risico op psychische stoornissen.
Criminaliteitscijfers dalen, maar is dat winst?
Hoewel de effecten nog niet volledig geëvalueerd zijn, toont de politiecriminaliteitsstatistiek een scherpe daling van drugsdelicten: 34 procent minder dan in 2023. Vooral het aantal vervolgingen rond cannabisgebruik is gehalveerd. Maar deze cijfers zeggen niets over de gezondheidseffecten of de beschikbaarheid voor jongeren, waarschuwen experts.