In Duitsland is de kogel door de kerk: bondskanselier Olaf Scholz wordt opnieuw de kandidaat van de SPD voor het bondskanselierschap bij de vervroegde verkiezingen op 23 februari. De beslissing komt na weken van interne verdeeldheid, waarin ook minister van Defensie Boris Pistorius werd genoemd als mogelijke uitdager binnen de partij. Maar kan Scholz, met zijn lage populariteit en een worstelende partij, de SPD opnieuw naar de overwinning leiden?
Een verdeelde start
De SPD verkeert in zwaar weer. De partij scoort slechts 14% in de peilingen en staat daarmee op gelijke hoogte met de Groenen, maar ver achter op de CDU/CSU (33%) en zelfs de AfD (18%). Intern heeft de lang slepende discussie over wie de kanselierskandidaat moest worden, de partij niet geholpen. Pas deze week liet Pistorius, populairder dan Scholz, weten dat hij niet beschikbaar is. Hiermee is de weg vrij voor Scholz, die maandag officieel door het partijbestuur wordt voorgedragen.
De schaduw van 2021
Scholz verwijst graag naar zijn verrassende comeback in 2021, toen hij de SPD vanuit een achterstandspositie naar de winst leidde. Maar de omstandigheden zijn nu heel anders. Scholz was toen een relatief frisse keuze; nu wordt zijn regeringsperiode geassocieerd met de mislukte Ampel-coalitie en interne verdeeldheid. Bovendien zijn zijn persoonlijke waarderingscijfers laag: slechts 20% van de Duitsers is tevreden over zijn prestaties, terwijl 76% ontevreden is.
Uitdagingen in de campagne
Met minder dan drie maanden tot de verkiezingen moet Scholz snel een duidelijke strategie ontwikkelen. Verwacht wordt dat hij zal inzetten op thema’s als sociale zekerheid, een eerlijk minimumloon en zijn rol in het Oekraïne-conflict. Maar of deze onderwerpen voldoende zijn om kiezers terug te winnen, blijft de vraag.
De SPD-partijleiding hoopt de rijen te sluiten, maar dat wordt een uitdaging. Veel leden hebben hun voorkeur uitgesproken voor Pistorius, die populair is vanwege zijn daadkrachtige optreden als minister van Defensie. Scholz moet ook het vertrouwen van kiezers herstellen in een tijd waarin de SPD kampt met een identiteitscrisis.
Geen sterke uitgangspositie
Scholz’ positie als zittend kanselier biedt hem weliswaar een podium, maar zijn rol in de huidige minderheidsregering beperkt zijn mogelijkheden. Er staan weinig grote internationale bijeenkomsten op de agenda, waardoor hij minder kans heeft zich te profileren als staatsman. Zijn enige grote kans is de EU-top in januari, vlak voor de verkiezingen.
Wat als Scholz faalt?
Mocht de SPD onder Scholz slechter presteren dan de 20,5% van Martin Schulz in 2017 – het slechtste resultaat ooit voor de partij – dan zullen niet alleen Scholz, maar ook partijleiders Lars Klingbeil en Saskia Esken onder vuur komen te liggen. Als de SPD opnieuw de oppositie in gaat of als juniorpartner in een coalitie belandt, lijkt een voortzetting van Scholz’ leiderschap onwaarschijnlijk.
De eerste test: de “Wahlsiegkonferenz”
Op 30 november presenteert Scholz zich op de eerste “Wahlsiegkonferenz”, waar hij zijn campagne aftrapt. Dit is zijn kans om kiezers en partijleden te overtuigen dat hij de juiste keuze is. Maar de druk is enorm. Als hij faalt, zal zijn ambtstermijn een van de kortste ooit zijn in de Duitse geschiedenis.
De komende maanden zijn cruciaal voor Scholz en de SPD. Kan hij opnieuw een politieke comeback maken, of wordt deze verkiezing zijn zwanenzang? Eén ding is zeker: Duitsland kijkt met grote belangstelling naar hoe deze strijd zich ontvouwt.