In Duitsland is het aantal orgaandonaties dit jaar licht gestegen. Tussen januari en eind oktober doneerden 836 mensen na hun overlijden een of meer organen. In dezelfde periode vorig jaar waren dat er 789. Ook het aantal gedoneerde organen nam toe: van 2.391 in 2024 naar 2.523 in 2025.
Toch wil de Deutsche Stiftung Organtransplantation (DSO, de Duitse stichting voor orgaantransplantatie) niet spreken van een echte trendbreuk. Voor de duizenden patiënten op de wachtlijst blijft de situatie spannend: elke verloren donormogelijkheid kan het verschil betekenen tussen leven en dood.
Meer transplantaties dankzij Eurotransplant
Niet alleen het aantal donoren, ook het aantal transplantaties nam toe. In Duitsland zijn tussen januari en oktober 2.738 donororganen getransplanteerd. Die organen zijn in Duitsland of in andere landen uitgenomen en vervolgens via Eurotransplant, de internationale organisatie die donororganen toewijst, verdeeld.
Dat zijn bijna tweehonderd transplantaties meer dan in dezelfde periode een jaar eerder, toen 2.557 organen werden getransplanteerd. Voor patiënten op de wachtlijsten is dat goed nieuws, benadrukt DSO-bestuurder Axel Rahmel. Maar hij waarschuwt er tegelijk voor om de cijfers niet te rooskleurig te interpreteren: van een “fundamentele wending” bij de orgaandonatie is volgens hem nog geen sprake.
Ontwikkeling aantal postmortale orgaandonoren
Onderstaande grafiek laat zien hoe het aantal postmortale orgaandonoren in Duitsland zich sinds 2016 ontwikkelt, telkens voor de periode januari tot en met oktober.
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
Bron: Deutsche Stiftung Organtransplantation (DSO), periode januari–oktober.
Grote regionale verschillen
Achter de landelijke cijfers gaan grote regionale verschillen schuil. In Noordrijn-Westfalen werden tot eind oktober 506 organen gedoneerd. Dat zijn er duidelijk meer dan in dezelfde periode vorig jaar.
In de deelstaten Hessen, Rijnland-Palts en Saarland is het beeld omgekeerd: daar daalde het aantal gedoneerde organen van 347 naar 291. Ook uit de noordoostelijke deelstaten komen signalen dat mensen minder vaak doneren. De DSO ziet deze verschillen al jaren terug in de statistieken en probeert ziekenhuizen en regionale coördinatiecentra extra te ondersteunen.
Toestemming van nabestaanden is vaak een hindernis
Een van de belangrijkste oorzaken voor gemiste donaties is de ontbrekende toestemming van nabestaanden. Tussen januari en oktober werden in Duitsland 2.963 mogelijke orgaandonaties gemeld. In 2.127 gevallen kon de donatie uiteindelijk niet plaatsvinden.
Volgens de DSO lag dat in ongeveer de helft van de gevallen aan het feit dat familieleden geen toestemming gaven. Daarmee is een ontbrekende instemming nu een nog belangrijkere reden voor het mislukken van een donatie dan medische bezwaren, zoals de gezondheidstoestand van de overledene.
Weinig mensen leggen hun keuze vast
DSO-bestuurder Rahmel ziet deze ontwikkeling al jaren. Als nabestaanden na een overlijden moeten beslissen over orgaandonatie, zeggen zij in minder dan een kwart van de gevallen ja. Vaak is onduidelijk wat de overledene zelf gewild zou hebben.
Slechts bij ongeveer 15 procent van alle mogelijke donaties is er een schriftelijke wilsverklaring beschikbaar, bijvoorbeeld in de vorm van een donorenkaart of een registratie in medische documenten. In alle andere gevallen moeten familieleden onder grote emotionele druk een beslissing nemen, terwijl zij zelf misschien nooit over orgaandonatie hebben nagedacht.
Oproep: praat op tijd over orgaandonatie
Rahmel roept alle burgers in Duitsland op om zich bewust met de vraag naar orgaandonatie bezig te houden. Belangrijk is volgens hem niet dat iedereen voor donatie kiest, maar dat er überhaupt een duidelijke beslissing wordt genomen en vastgelegd.
Wie zijn of haar wil opschrijft en met familieleden bespreekt, voorkomt dat naasten na een overlijden voor een vrijwel onmogelijke keuze komen te staan. Bovendien vergroot een heldere wilsverklaring de kans dat een transplantatie daadwerkelijk kan doorgaan als het zover komt. Voor patiënten op de wachtlijsten betekent elke extra donatie meer hoop op een nieuw leven.
