Ruim anderhalf jaar na de gedeeltelijke legalisering van cannabis in Duitsland ligt er een eerste wetenschappelijke evaluatie op tafel. De resultaten zijn gemengd: het gebruik is nauwelijks veranderd, de illegale markt blijft bestaan, maar politie en justitie zijn wel merkbaar ontlast.
Duitsland: Cannabiswet sinds 2023
In Duitsland geldt sinds april 2023 het Cannabiswet (KCanG). Dat regelt onder meer hoeveel planten burgers zelf mogen kweken, hoe de zogeheten cannabisclubs functioneren en onder welke voorwaarden medisch gebruik mogelijk is. Het was een belangrijk project van de toenmalige Ampelkoalition (SPD, Groenen en FDP).
Nederland: Opiumwet en gedoogbeleid
In Nederland bestaat zo’n specifieke Cannabiswet niet. Hier geldt nog altijd de Opiumwet, die cannabis formeel onder de verboden middelen schaart. Door het beroemde gedoogbeleid worden coffeeshops en bezit van kleine hoeveelheden (maximaal 5 gram) echter in de praktijk toegestaan.
Een wezenlijk verschil is dat de Duitse wet cannabis officieel reguleert en legaliseert voor volwassenen, terwijl Nederland het middel juridisch blijft verbieden maar in de praktijk beperkte uitzonderingen maakt.
Zwarte markt nauwelijks kleiner
Volgens het onderzoek, uitgevoerd door universitaire teams uit Hamburg, Düsseldorf en Tübingen, wordt nog steeds veel cannabis via vrienden of kennissen gedeeld – legaal of illegaal verkregen. Zo’n negen procent van de gebruikers komt op die manier aan de drug. Het grootste deel, 43,7 procent, gebruikt echter een omweg via online-apotheken.
Omdat het gebruik van medisch cannabis hierdoor verdrievoudigde tot circa 100 ton per jaar, wil minister van Volksgezondheid Nina Warken (CDU) deze onlinepraktijk aan banden leggen. Zij pleit ervoor dat recepten alleen nog na een artsenbezoek worden verstrekt.
Eigen kweek populairder dan clubs
Meer dan een derde (35,1 procent) van de gebruikers teelt zelf planten. De speciale cannabisclubs – sinds juni 2025 bijna 300 stuks – spelen nauwelijks een rol: zij dekken minder dan 0,1 procent van de totale behoefte, die voor 2024 werd geschat op 670 tot 823 ton.
Geen stijging gebruik onder jongeren
Op jongeren heeft de legalisering geen negatieve invloed gehad. Integendeel, het gebruik daalt sinds 2019. Ook bij volwassenen is geen plotselinge stijging te zien – slechts de al jaren bestaande opwaartse trend zet zich door. Metingen van afvalwater in elf steden bevestigen dat beeld.
Politie ontlast
Een positief effect is de sterke daling van strafzaken: cannabis gerelateerde delicten zijn met 60 tot 80 procent afgenomen. Daarmee is de werkdruk bij politie en justitie aanzienlijk verlicht.
Politieke strijd
Toch blijft de wet politiek omstreden. Voor de regeringscoalitie destijds was het doel vooral gezondheidsbescherming en het terugdringen van de illegale handel. De christendemocratische oppositiepartijen CDU en CSU hebben steeds gepleit voor een volledige afschaffing. De Thüringse minister-president Mario Voigt (CDU) noemt het cannabisbeleid zelfs „van begin tot eind de verkeerde weg”.
De onderzoekers zelf zien voorlopig weinig reden om in te grijpen: er is „geen dringende noodzaak om het Cannabiswet (KCanG) te wijzigen”. Dat maakt het voor minister Warken moeilijk om haar geplande aanscherpingen door te drukken.