Vanaf maandag 8 juli voert Polen tijdelijke grenscontroles in aan de grens met Duitsland. Daarmee reageert de Poolse regering op de verscherpte Duitse grenscontroles die sinds mei van kracht zijn. Volgens premier Donald Tusk is zijn geduld op: Polen voelt zich oneerlijk behandeld in de strijd tegen irreguliere migratie. Vanuit zowel de SPD als CDU klinkt kritiek op de Poolse stap, die wordt gezien als een klap voor het vrije verkeer binnen de EU.
De spanningen tussen Duitsland en Polen over migratie en grensbewaking lopen verder op. Premier Tusk kondigde de herinvoering van grenscontroles aan als maatregel om de „ongecontroleerde migratiestroom heen en terug“ te beperken. Ook aan de grens met Litouwen worden controles verscherpt. Volgens Tusk had Duitsland de praktijk ingevoerd om migranten naar Polen terug te sturen, iets wat volgens bondskanselier Merz niet klopt.
Merz wil samenwerking
Kanselier Friedrich Merz (CDU) benadrukte op een persconferentie het belang van gezamenlijke aanpak: „Irreguliere migratie is een Europees probleem, dat we ook gezamenlijk moeten oplossen.“ Hij pleitte voor zogenoemde Grenzhinterlandkontrollen – controles in het grensgebied aan beide zijden van de grens – in samenwerking met buurlanden als Polen en Nederland. Duitsland heeft sinds oktober 2023 al verscherpte grenscontroles met Polen; in mei werden deze nog aangescherpt onder de nieuwe regering.
Verstoorde samenwerking
Binnen Duitsland wordt de diplomatieke aanpak van Merz bekritiseerd. SPD-politicus Adis Ahmetović vindt dat er te weinig afstemming is geweest met Europese partners. Fractievoorzitter Sonja Eichwede spreekt van een „zware terugslag voor de Schengenruimte“ en vreest vooral voor de impact op grenspendelaars. Ook de CDU’er Knut Abraham waarschuwt voor een gevaarlijke ontwikkeling: als Duitsland en Polen elkaar migranten gaan terugsturen of grenscontroles structureel maken, is het Europese idee van open grenzen in gevaar.
Rechtszaak over Duitse grenspraktijken
In mei bepaalde de rechtbank in Berlijn dat het terugsturen van drie Somalische migranten bij Frankfurt (Oder) onrechtmatig was, omdat niet eerst was vastgesteld welk land verantwoordelijk was voor hun asielaanvraag. Toch houdt de regering vast aan het beleid: volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken ging het om een „eenmalige uitspraak“.
Poolse verkiezingsretoriek
In Polen speelt migratie een grote rol in het politieke debat. De regering van Donald Tusk ligt onder vuur van de rechts-nationalistische oppositiepartij PiS. Die beschuldigt Duitsland ervan illegale migranten naar Polen terug te sturen. De recente verkiezingswinst van PiS-kandidaat Karol Nawrocki, een voorstander van hardere grensbewaking, werd in Polen gezien als een tik voor Tusk.
