De Nederlandse schrijver en journalist Geert Mak is in Wenen onderscheiden met de Jean-Améry-prijs voor Europese essayistiek 2025. De prijs, die sinds 2024 wordt toegekend door de Internationale Jean-Améry-Gesellschaft, bekroont auteurs die in de geest van de Oostenrijks-Belgische denker Jean Améry (1912–1978) een bijzondere bijdrage leveren aan het Europese essay.
De uitreiking vond op 7 november plaats in de Österreichische Gesellschaft für Literatur in het Palais Wilczek in Wenen. De laudatio werd uitgesproken door de Oostenrijkse schrijver en historicus Philipp Blom, die Mak prees om zijn gevoel voor de wisselwerking tussen persoonlijke verhalen en grote maatschappelijke processen.
“De Europese idee is niet abstract”
Volgens de jury zijn werken als In Europa en Grote verwachtingen – In het spoor van de Europese droom scherpe en inspirerende verkenningen van de culturele en politieke werkelijkheid van Europa, met al haar tegenstrijdigheden en mogelijkheden.
In de woorden van de jury:
“De briljante stilist Geert Mak bewijst: de Europese idee is niet abstract, ze heeft geen hoogdravende frasen nodig en er hoeft niets vergoelijkt te worden. Men kan het geworden en wordende Europa zintuiglijk vertellen en inzichtelijk maken. Deze prestatie maakt Geert Mak tot een uitmuntend auteur van historisch doordrenkte, hedendaagse essayistiek.”
Kritisch denken in de geest van Jean Améry
De voorzitter van de Jean-Améry-Gesellschaft, Robert Menasse, opende de avond met een toespraak over de blijvende actualiteit van Améry’s werk in het Europa van vandaag. Namens het Oostenrijkse ministerie voor Cultuur sprak Antonia Rahofer, die Mak feliciteerde en het essay prees als een belangrijke vorm van kritische maatschappelijke reflectie en democratische dialoog.
Omdat schrijver Karl-Markus Gauß verhinderd was, las Menasse een door hem geschreven openingsrede voor, waarin hij Améry’s levensweg schetste en diens blijvende relevantie benadrukte in tijden van toenemend antisemitisme en simplificatie van het publieke debat.
Geert Maks dankwoord: tegen simplificatie en nationalisme
In zijn dankwoord ging Mak in op de actualiteit van Améry’s gedachtegoed. Hij vroeg zich af hoe men in deze tijd in Améry’s voetsporen kan treden en diens woorden levend kan houden. Met empathie en precisie sprak Mak over de gevaren van nostalgisch nationalisme en te snelle vereenvoudigingen van complexe samenhangen.
Hij noemde Améry een wegwijzer voor het vermogen om in de voortdurende verandering van de wereld niet het onderscheid tussen goed en kwaad te verliezen.
Voor de muzikale omlijsting zorgde gitarist Simon Cremer. Na afloop werd er samen met de laureaat geproost en ontstond ruimte voor nieuwe intellectuele ontmoetingen in de geest van de kritische essayistiek van zowel Améry als Mak.
Video van de uitreiking
De volledige uitreiking van de Jean-Améry-prijs aan Geert Mak is te bekijken op YouTube. Vanaf 1:11:54 is het moment te zien waarop de prijs persoonlijk aan Mak wordt overhandigd.
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.
In de traditie van Europese essayistiek
De Jean-Améry-prijs voor Europese essayistiek eert schrijvers die het essay gebruiken als instrument voor maatschappelijk en moreel onderzoek in de geest van de Verlichting. Eerdere laureaten waren onder meer Imre Kertész (2009), Dubravka Ugrešić (2012) en Ivan Krastev (2020).
Met de toekenning aan Geert Mak ontvangt voor het eerst sinds lange tijd weer een Nederlandse auteur deze Europese onderscheiding.
