Literatuur die niet zwijgt
De Duitse schrijfster, dichteres en dramaturge Ursula Krechel is bekroond met de Georg-Büchner-Preis, de belangrijkste literaire onderscheiding in het Duitse taalgebied. De prijs werd op zaterdag uitgereikt in het Staatstheater van Darmstadt door de Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung. Ook historicus Dan Diner en schrijfster en vertaalster Ilma Rakusa ontvingen onderscheidingen.
Een stem tegen vergetelheid
In haar dankrede sprak Krechel over mensen die vanwege hun politieke overtuiging hebben geleden of hun leven verloren. Schrijven betekent volgens haar “de dood, de gewelddadige dood denken, herinneren aan levensomstandigheden die doden”.
De schrijfster Sabine Küchler hield de lofrede en prees Krechels vermogen om het kwetsbare zichtbaar te maken. Haar personages, vaak kinderen, zijn beschadigd, beschaamd of op een andere manier getekend – als waren ze “getatoeëerd” met de sporen van familie- en politieke geschiedenis. Volgens Küchler vormt Krechels werk een briljant pleidooi voor de noodzaak van literatuur: ze confronteert de lezer met wat anderen liever niet zien.
Spiegel van de samenleving
De jury van de Georg-Büchner-Preis roemde Krechels scherpe blik op sociale verhoudingen. Zij toont hoe vlucht, ballingschap en terugkeer naar Duitsland leiden tot vervreemding en niet-thuishoren. Haar werk nodigt uit om het hier en nu van de Duitse samenleving niet zomaar te accepteren, maar kritisch te bevragen.
Een veelzijdige loopbaan
Ursula Krechel werd in 1947 geboren in Trier en woont tegenwoordig in Berlijn. Ze studeerde germanistiek, theaterwetenschap en kunstgeschiedenis en werkte als dramaturge aan de Städtische Bühnen Dortmund. Later regisseerde ze eigen hoorspelen en doceerde aan het Deutsches Literaturinstitut Leipzig en de Universität der Künste in Berlijn.
Ze noemt zichzelf een “chronische spoorwisselaar” – iemand die zich vrij beweegt tussen poëzie, proza en essay. Haar oeuvre omvat romans, gedichten en essays, waaronder het theaterstuk Erika (1974), de dichtbundel Nach Mainz! (1977) en de roman Zweite Natur (1981). In 2025 verschenen Sehr geehrte Frau Ministerin en Vom Herzasthma des Exils.
Dan Diner en Ilma Rakusa eveneens bekroond
Naast Krechel werden nog twee prominente stemmen onderscheiden. De historicus Dan Diner kreeg de Sigmund-Freud-Preis voor wetenschappelijke proza. Diner, emeritus hoogleraar aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, beschouwt de geschiedenis van het jodendom als een seismograaf van de moderniteit. Volgens de jury schuilt achter zijn sobere stijl een hartstochtelijke betrokkenheid bij de geschiedenis.
De Johann-Heinrich-Merck-Preis voor literaire kritiek ging naar Ilma Rakusa, essayiste, recensente en vertaalster uit onder meer het Russisch, Hongaars en Frans. De jury prees haar “taalgevoelige en breed georiënteerde oeuvre”.
Wat is de Georg-Büchner-Preis?
De Georg-Büchner-Preis geldt als de belangrijkste literatuurprijs in het Duitse taalgebied. De prijs wordt jaarlijks in Darmstadt uitgereikt door de Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung (Duitse Academie voor Taal en Dichtkunst).
- Sinds: huidige vorm sinds 1951 (naar schrijver en toneelschrijver Georg Büchner, 1813–1837).
- Doel: bekroning van een auteur die met zijn of haar werk in het Duits bijzondere betekenis heeft voor het hedendaagse literaire leven.
- Organisatie: Deutsche Akademie für Sprache und Dichtung; uitreiking in het Staatstheater Darmstadt.
- Selectie: geen open inzending; laureaten worden voorgedragen en door een jury gekozen.
