Oostenrijkse politiek schuift verder naar rechts
Oostenrijk staat op een politiek keerpunt: na het mislukken van de coalitiegesprekken tussen de conservatieve ÖVP en de sociaaldemocratische SPÖ heeft president Alexander Van der Bellen de rechtspopulistische Vrijheidspartij van Oostenrijk (FPÖ) de opdracht gegeven om een nieuwe regering te vormen. Voor het eerst in de moderne geschiedenis van het land zou de kanselier door de FPÖ geleverd kunnen worden.
Politieke crisis leidt tot regeringsopdracht voor FPÖ
Na de verkiezingen van september 2024 werd de FPÖ met 29% van de stemmen de grootste partij, gevolgd door de ÖVP (26,3%) en de SPÖ (21,1%). Geen enkele partij wilde echter direct met FPÖ-leider Herbert Kickl regeren Dit leidde tot mislukte coalitiegesprekken tussen de ÖVP, SPÖ en de liberale NEOS. Toen ook de onderhandelingen tussen de ÖVP en de SPÖ strandden, besloot bondskanselier Karl Nehammer (ÖVP) af te treden. Zijn opvolger, Christian Stocker, gaf aan open te staan voor gesprekken met de FPÖ, waarmee de deur naar een rechts-populistische regering werd geopend.
Van der Bellen: „Stap niet lichtvaardig genomen“
President Van der Bellen benadrukte dat hij de beslissing om de FPÖ de regeringsopdracht te geven niet lichtvaardig heeft genomen. „Oostenrijk heeft een werkbare regering nodig, vooral in deze economisch moeilijke tijden,“ verklaarde hij. Hij waarschuwde echter dat hij nauwlettend zal toezien op het respecteren van de grondwet en de democratische principes van het land.
Protesten in Wenen tegen mogelijke FPÖ-regering
De toewijzing van de regeringsopdracht aan de FPÖ leidde direct tot felle reacties. Honderden demonstranten verzamelden zich bij de presidentskanselarij in Wenen om te protesteren tegen wat zij een „gevaarlijke ruk naar rechts“ noemen. De FPÖ staat bekend om haar harde standpunten tegen immigratie, euroscepsis en nauwe banden met Rusland, wat voor velen reden tot zorg is.
Europa in een rechtse stroomversnelling
De mogelijke FPÖ-regering past in een bredere Europese trend, waarin rechtspopulistische partijen steeds vaker regeringsverantwoordelijkheid dragen. In Italië vormt de rechts-nationalistische Fratelli d’Italia van premier Giorgia Meloni een regering met de conservatieve Lega en Forza Italia. In Hongarije bestuurt Viktor Orbán’s Fidesz het land met een nationalistisch beleid, en ook in Polen, Zweden en Finland zijn rechts-populistische partijen inmiddels een factor van betekenis in de politiek.
De komende weken zullen cruciaal zijn voor Oostenrijk. Als de FPÖ en de ÖVP tot een akkoord komen, zal het land een regering krijgen die naar verwachting een streng migratiebeleid en een eurosceptische koers zal varen. Lukt het niet, dan dreigen nieuwe verkiezingen, waarin de FPÖ volgens peilingen nog sterker zou kunnen worden.