Woensdag kiezen de Nederlanders opnieuw een parlement – en in Duitsland kijkt men met spanning toe.
De verkiezingen in Nederland trekken deze week ook in Duitsland veel aandacht. Grote dagbladen als taz, Süddeutsche Zeitung en Der Tagesspiegel proberen te begrijpen wat er gaande is in het land van de coalities, crises en populistische golfbewegingen.
Duitsland Vandaag nam drie bijdragen uit de Duitse pers onder de loep. Wat zien onze oosterburen als de diepere betekenis van deze verkiezingen?
1. taz: Een verdeelde republiek aan de rand van uitputting
De taz beschrijft Nederland als een land dat twee jaar na de stormachtige overwinning van Geert Wilders nog altijd geen rust heeft gevonden. Volgens de krant staat woensdag meer op het spel dan nationale politiek alleen: het gaat om een signaal voor heel Europa over hoe om te gaan met rechtspopulisme.
De krant schetst een driedelige strijd tussen de PVV, het rood-groene blok van Frans Timmermans en het herboren CDA onder Henri Bontenbal. Wilders ligt weliswaar voor in de peilingen, maar de helft van de kiezers twijfelt nog.
Na twee jaar politieke verlamming, een mislukte rechtse coalitie en aanhoudende crises – van woningnood tot stikstof – is het vertrouwen in de politiek diep gezakt.
“De Nederlanden zijn vol, overvol, bombenvol”, citeert de taz uit het PVV-programma. De krant wijst op de verharding van het debat en vergelijkt het PVV-narratief van een “geblokkeerde orde” zelfs met de Amerikaanse mythe van gestolen verkiezingen. Tegelijkertijd merkt taz op dat Wilders door zijn isolement nauwelijks kans maakt op regeringsdeelname.
De verkiezingen worden volgens de krant een lakmoesproef: keren de Nederlanders zich af van de radicale toon, of is die inmiddels genormaliseerd?
2. Süddeutsche Zeitung: Niemand wil nog met Wilders regeren
De Süddeutsche Zeitung kijkt met een brede journalistieke blik naar de aanloop van de verkiezingen. Correspondent Thomas Kirchner beschrijft hoe het Nederlandse politieke landschap na het mislukken van de rechtse coalitie opnieuw opgeschud is. “Mit dem unberechenbaren Wilders will diesmal keine Mitte-Partei mehr regieren,” schrijft hij.
De krant herinnert aan de val van het kabinet-Schoof, het chaotische jaar van de PVV-minister Marjolein Faber en het uitblijven van oplossingen voor woningtekort, stikstof en zorgkosten. Volgens de SZ hebben de middenpartijen inmiddels geleerd: samenwerking met Wilders is te riskant. De vraag is nu wie tweede wordt – want die kan waarschijnlijk de volgende premier leveren.
Frans Timmermans wordt neergezet als een bedachtzame maar weinig charismatische intellectueel, die kalm blijft waar Wilders en anderen schelden. Toch waarschuwt de krant dat de persoonlijke aanvallen tegen “Frenske” – zijn bijnaam bij rechtse commentatoren – hem kunnen beschadigen.
Opvallend veel aandacht gaat ook uit naar CDA-leider Henri Bontenbal, die pleit voor “meer fatsoen” in de politiek en zich afzet tegen de verbale verruwing. Zijn oproep tot waarden en normen doet denken aan Balkenende, maar lijkt deze keer beter te landen.
Daarnaast signaleert de SZ een opmerkelijke verschuiving: D66, ooit gezien als elitaire partij van de progressieve middenklasse, wint terrein. Leider Rob Jetten positioneert zich patriottischer, met strakkere taal over migratie en een optimistische toon over innovatie en klimaat.
De krant besluit somber maar niet zonder hoop. Nederland is volgens Kirchner “gebroken” door jaren van ruzie en wantrouwen – slechts vier procent van de bevolking heeft nog vertrouwen in de politiek – maar er klinkt ook optimisme. Het experiment met Wilders als machtsfactor is mislukt; nu kan de slinger terugzwaaien naar het midden. “Eigentlich funktioniert das politische System ganz gut,” citeert hij De Groene Amsterdammer.
3. Tagesspiegel: De les voor Duitsland
Der Tagesspiegel trekt de vergelijking met de situatie in Duitsland en de opmars van de AfD. In een bijdrage van conflictonderzoeker Nicole Deitelhoff wordt Nederland gepresenteerd als bewijs dat rechtspopulisten zich niet “ontmaskeren” door regeringsdeelname.
Zelfs na het fiasco van zijn ministers bleef Wilders populair. Deitelhoff stelt dat de Nederlandse ervaring duidelijk maakt dat rechtspopulisten door deelname niet gematigder worden, maar juist sterker.
De krant prijst het besluit van de christendemocraten en het rood-groene blok om deze keer elke samenwerking met de PVV uit te sluiten.
De boodschap aan Berlijn is helder: ook Duitsland moet niet denken dat regeringsdeelname de AfD zou temmen. De enige manier om populisten de wind uit de zeilen te nemen, is “de echte problemen nuchter aanpakken, zonder hun angstretoriek over te nemen.”
Conclusie: gespannen aandacht aan beide kanten van de grens
In de Duitse kranten klinkt bewondering én bezorgdheid. Bewondering voor de Nederlandse debattraditie en politieke openheid, bezorgdheid over de verharding van de toon en de tanende hoop op bestuurbaarheid.
Of Nederland woensdag kiest voor continuïteit, vernieuwing of nog een experiment met het radicale rechts – in Duitsland zal het nauwlettend worden gevolgd.
De verkiezingen zijn, zo lijkt het, niet alleen een Nederlandse aangelegenheid, maar ook een spiegel voor Europa.
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.