In Marbach am Neckar is begin december het officiële Rilke-jaar 2025/26 van start gegaan. Met de opening van de tentoonstelling Und dann und wann ein weißer Elefant. Rilkes Welten zet het Deutsches Literaturarchiv Marbach de dichter Rainer Maria Rilke centraal. Bondspresident Frank-Walter Steinmeier bracht een bezoek aan de expositie en sprak van een indrukwekkende kennismaking met een kosmopolitisch schrijver.
Met een bezoek van bondspresident Frank-Walter Steinmeier is in Marbach am Neckar het Rilke-jaar 2025/26 officieel geopend. In het Literaturmuseum der Moderne, onderdeel van het Deutsches Literaturarchiv Marbach, ging de tentoonstelling Und dann und wann ein weißer Elefant. Rilkes Welten van start. De expositie markeert zowel de 150ste geboortedag van Rainer Maria Rilke in december 2025 als zijn 100ste sterfdag eind 2026.
De tentoonstelling brengt met circa 300 objecten een van de belangrijkste Rilke-collecties ter wereld bijeen. Centraal staat het omvangrijke familie-archief dat het Deutsches Literaturarchiv in 2022 wist te verwerven. Deze aanwinst omvat meer dan 20.000 handgeschreven bladen, aangevuld met brieven, notitieboeken, foto’s en andere persoonlijke documenten. Daarmee kreeg het archief een unieke inkijk in Rilkes werk- en leefwereld.
Volgens de organisatoren wordt de rijkdom van dit materiaal pas echt zichtbaar in de tentoonstelling. Ook Steinmeier toonde zich onder de indruk van de stukken uit het familiebezit. De hoeveelheid en diversiteit van de documenten maken volgens hem pas nu goed invoelbaar hoe groot en gelaagd Rilkes nalatenschap is.
Tijdens zijn bezoek benadrukte de bondspresident dat de tentoonstelling het beeld van Rilke verbreedt. Naast de vaak als teruggetrokken dichter geportretteerde auteur verschijnt hier een sociaal en sterk verbonden mens. Rilke was een kosmopoliet, geboren in het toenmalige Praag van de Habsburgse monarchie en onderweg door grote delen van Europa en daarbuiten. Hij verbleef onder meer in Spanje, Italië, Frankrijk, Zweden, Denemarken, Rusland en Noord-Afrika. Die internationale ervaringen vormden een belangrijke voedingsbodem voor zijn werk.
De expositie laat niet alleen Rilkes leven en netwerken zien, maar ook zijn manier van werken. Voor het eerst worden notitieboeken, schetsen en verschillende tekstvarianten publiek gepresenteerd. Zo wordt zichtbaar hoe langdurig en intensief de ontstaansgeschiedenis van zijn gedichten en prozawerken vaak was. De tentoonstelling werpt daarmee nieuw licht op Rilkes creatieve proces.
In gesprekken met studenten ging Steinmeier ook in op de blijvende actualiteit van Rilkes poëzie. Zijn werk raakt volgens hem nog altijd lezers over de hele wereld, juist omdat het fundamentele menselijke ervaringen verwoordt waarvoor vaak moeilijk woorden te vinden zijn. De bondspresident sprak zijn waardering uit voor het Deutsches Literaturarchiv Marbach als internationaal centrum van Rilke-onderzoek en nodigde het publiek uit de tentoonstelling zelf te bezoeken.
Und dann und wann ein weißer Elefant. Rilkes Welten is gedurende twaalf maanden te zien en vormt het inhoudelijke hart van het herdenkingsjaar rond een van de invloedrijkste dichters van de Duitstalige literatuur.
Bekijk ook
– Videotoespraak van bondspresident Steinmeier bij de opening van de Rilke-tentoonstelling in Marbach (YouTube)