De wereld is een getuige armer. De Oostenrijks-Amerikaanse journalist, schrijver en filmmaker Georg Stefan Troller is in Parijs overleden, 103 jaar oud. Troller werd geboren in 1921 in een Joods gezin in Wenen, vluchtte in 1938 voor de nazi’s en keerde enkele jaren later als soldaat van het Amerikaanse leger terug naar Europa. Op 1 mei 1945 maakte hij deel uit van de troepen die het concentratiekamp Dachau bevrijdden. Het beeld van uitgemergelde gevangenen heeft hij zijn leven lang met zich meegedragen.
Na de oorlog bouwde Troller een indrukwekkende journalistieke loopbaan op. Voor miljoenen Duitse televisiekijkers werd hij vooral bekend met zijn reportagereeks „Pariser Journal“ (1962–1971), uitgezonden door de WDR (Westdeutscher Rundfunk). In die tijd kregen ook veel Nederlandse kijkers hun eerste inkijkje in het culturele en sociale leven van Parijs via de Duitse televisie.
Troller sprak in zijn uitzendingen met grote namen als Jean-Paul Belmondo, Françoise Hardy en Jacques Prévert, maar ook met onbekende Parijzenaars. Zijn stijl was persoonlijk, indringend en empathisch. Hij wist door te dringen tot de kern van iemands verhaal zonder sensatiezucht.
Later ging hij verder bij het ZDF (Zweites Deutsches Fernsehen) met de reeks „Personenbeschreibung“, waarin hij met psychologische portretten van beroemdheden als Marlon Brando, Brigitte Bardot en Muhammad Ali televisiegeschiedenis schreef. In totaal voerde hij zo’n 2.000 interviews en maakte hij meer dan 170 films.
📌 Waarom Georg Stefan Troller in Nederland onbekend bleef
Hoewel Georg Stefan Troller in Duitsland en Frankrijk wordt gezien als een van de grote journalistieke stemmen van de 20e eeuw, bleef zijn naam in Nederland vrijwel onbekend. Dat heeft vooral te maken met het medium waarin hij beroemd werd: de Duitse televisie.
Zijn Pariser Journal (1962–1971) werd uitgezonden door de WDR (Westdeutscher Rundfunk). In Duitsland was het programma een cultureel fenomeen: het gaf miljoenen kijkers een nieuw, intiem beeld van Parijs. Maar in Nederland werd het nooit rechtstreeks uitgezonden. Alleen Nederlanders die in de grensstreek woonden of via de kabel Duitse tv konden ontvangen, kwamen ermee in aanraking.
Daarbij komt dat Troller nooit zelf de hoofdrol speelde. Zijn stijl was terughoudend: hij stelde vragen, observeerde, liet de ander schitteren. Voor Duitse kijkers maakte juist dat indruk. Maar buiten Duitsland was zijn naam nauwelijks bekend.
Toch heeft hij ook Nederlanders onbewust beïnvloed. Want wie in de jaren zestig en zeventig Duitse televisie keek, zag via Trollers lens Parijs en Europa op een manier die elders in die tijd ongekend was. Zijn erfenis is daarmee breder dan Duitsland alleen — ook al is hij in Nederland altijd een verborgen grootheid gebleven.
Troller was meer dan een journalist: hij was een „Jahrhundertzeuge“, een eeuwgetuige die de verschrikkingen van de 20e eeuw meemaakte, maar diezelfde eeuw ook van kleur en betekenis voorzag met zijn verhalen, interviews en boeken. In 2023 werd Troller nog benoemd tot erelid van PEN Berlin, de Duitse afdeling van het internationale PEN-netwerk, dat zich inzet voor de vrijheid van meningsuiting en voor vervolgde schrijvers wereldwijd.
Met zijn dood verliest Europa een stem die de kunst verstond om geschiedenis en mensenlevens voelbaar en invoelbaar te maken.
📺 Pariser Journal (1962–1971)
Georg Stefan Troller werd in Duitsland én Nederland vooral bekend door zijn televisiereeks Pariser Journal, die van 1962 tot 1971 door de WDR werd uitgezonden. Het programma liet kijkers kennismaken met het culturele en alledaagse leven in Parijs en was voor veel Nederlanders in die tijd een venster op Frankrijk.
Hieronder een hommage aan Georg Stefan Troller, met fragmenten uit het Pariser Journal:
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.
In 1975 verscheen de film „Peter Handke in Paris“ van Georg Stefan Troller:
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.
Hollywood Profile – Woody Allen (2001). Een film van Georg Stefan Troller:
Sie sehen gerade einen Platzhalterinhalt von Standard. Um auf den eigentlichen Inhalt zuzugreifen, klicken Sie auf den Button unten. Bitte beachten Sie, dass dabei Daten an Drittanbieter weitergegeben werden.
