Dure beveiliging die niet werkte
Het Duitse ministerie van Financiën heeft tussen eind 2021 en eind 2022 ruim 35 miljoen euro uitgegeven aan zogenoemde ‘veilige’ smartphones voor de douane. De toestellen, bedoeld voor versleutelde communicatie, bleken in de praktijk nauwelijks bruikbaar. Dat concludeert de Bundesrechnungshof, de Duitse Rekenkamer, in een kritisch rapport over wat zij bestempelt als ernstige verspilling van belastinggeld.
In totaal werden 17.321 smartphones aangeschaft, tegen een prijs van meer dan 2.000 euro per stuk. De investering vond plaats onder verantwoordelijkheid van toenmalig minister van Financiën Christian Lindner (FDP).
Beveiligde communicatie als uitgangspunt
De smartphones waren bedoeld voor de Zollverwaltung (de Duitse douane). Ze moesten veilige communicatie mogelijk maken tot het geheimhoudingsniveau VS-NfD. Deze afkorting staat voor Verschlusssache – Nur für den Dienstgebrauch, een classificatie voor vertrouwelijke informatie die alleen voor intern gebruik bestemd is.
De toestellen voldeden aan de technische eisen van het Bundesamt für Sicherheit in der Informationstechnik (BSI), de Duitse overheidsdienst die verantwoordelijk is voor digitale veiligheid. Daarmee leek de aanschaf op papier verdedigbaar.
Onbruikbaar in de praktijk
Na levering bleek echter dat de smartphones nauwelijks konden worden gebruikt. De toestellen waren daarbij gekoppeld aan de IT-infrastructuur van het Informationstechnikzentrum Bund (ITZBund), maar die infrastructuur had tot juni 2025 nog geen officiële goedkeuring voor communicatie op VS-NfD-niveau.
Daardoor maakten veel douanemedewerkers geen gebruik van de nieuwe smartphones en bleven werken met eenvoudige mobiele telefoons. Volgens de Duitse Rekenkamer waren de apparaten daardoor feitelijk nutteloos geworden.
Technische problemen en snelle vervanging
Naast de ontbrekende goedkeuring kampten de smartphones met tal van praktische problemen. Zo functioneerden agenda’s, e-mail en het verzenden van afbeeldingen slecht. Ook viel de korte accuduur op, omdat er sprake was van een hoog stroomverbruik.
Uiteindelijk zijn de meeste toestellen in 2024 alweer vervangen. De Rekenkamer roept het ministerie op om in de toekomst zorgvuldiger te werk te gaan en eerst beter te onderzoeken of een investering daadwerkelijk aansluit bij de praktische behoeften.
Ministerie verdedigt aankoop
Het ministerie van Financiën wijst erop dat op het moment van aanschaf slechts één smartphone-oplossing voldeed aan de strenge eisen van het BSI. Problemen zoals het hoge stroomverbruik zouden pas tijdens het daadwerkelijke gebruik volledig aan het licht zijn gekomen.
De Duitse Rekenkamer neemt daar geen genoegen mee en spreekt van een les die geleerd moet worden: dure technologie zonder passende infrastructuur leidt tot verspilling van publiek geld.