De Duitse boekenbranche staat voor uitdagingen. Hoewel de totale omzet van de sector de afgelopen 25 jaar stabiel bleef met een jaarlijkse omzet van meer dan negen miljard euro, kampen uitgeverijen met stijgende kosten, voornamelijk door hogere energieprijzen en duurdere grondstoffen zoals papier.
Dit dwingt uitgeverijen om de prijzen van boeken te verhogen; een hardcover uit de bestsellerlijst kost nu gemiddeld 25 euro. Tegelijkertijd hebben uitgevers te maken met een dalende winst. Het aantal nieuwe titels en vertalingen is gedaald, net als de verkoop van licenties aan het buitenland.
In 2023 steeg de omzet van de Duitse boekenmarkt met 2,8 procent. Ik de eerste helft van 2024 was er nog een kleine stijging van 1,2 procent . Echter, de structurele problemen zetten door: grote uitgevers zoals Penguin Random House kondigden aan dat zij 100 banen gaan schrappen, terwijl de bekende Weltbild-groep in juni faillissement aanvroeg, gevolgd door dochterondernemingen als buecher.de.
Fysieke boekhandels blijven belangrijk, maar onder druk
De fysieke boekhandel blijft in Duitsland de belangrijkste verkoopplaats voor boeken, met een aandeel van 41,8 procent van de totale omzet. In 2023 groeide de omzet in de boekhandels met 2,6 procent in vergelijking met 2022 . Toch sluiten jaarlijks ongeveer 100 boekwinkels hun deuren door de combinatie van hoge huurprijzen, stijgende energiekosten en een dalend aantal boekkopers. Grote ketens zoals Thalia en Hugendubel blijven als stabiele factoren overeind, terwijl kleinere, onafhankelijke winkels het moeilijk hebben.
Dalend aantal boekkopers
Het aantal mensen dat boeken koopt in Duitsland neemt al jaren af. Tien jaar geleden kocht nog de helft van de Duitsers regelmatig boeken; nu is dat slechts een derde. In 2023 kochten 25 miljoen Duitsers boeken, 3,6 miljoen minder dan in 2019. Dit komt niet alleen door economische factoren, maar ook door de concurrentie van streamingdiensten en social media. Duitsers lezen gemiddeld nog maar 27 minuten per dag, vier minuten minder dan tien jaar geleden . Daarentegen besteden zij ruim twee uur per dag aan televisie.
Hoopvolle signalen: jongeren lezen weer
Toch zijn er ook hoopvolle signalen, vooral vanuit de jongere generatie. De verkoop van boeken aan jongeren is in de afgelopen vijf jaar met een derde toegenomen, vooral bij jonge vrouwen tussen de 16 en 19 jaar. De Duitse regering introduceerde de „Kulturpass“ voor 18-jarigen. Dis is een een eenmalige subsidie van de overheid om uit te geven aan cultuurproducten zoals boeken, concerttickets, theater en musea. Dit stimuleerde het lezen onder jongeren aanzienlijk.
Trends en genres: wat verkoopt?
In Duitsland blijft fictie goed voor ongeveer een derde van de totale boekverkoop. Dta is een groei van 7,7 procent in vergelijking met afgelopen jaar. Kinder- en jeugdboeken zijn de tweede grootste categorie met een marktaandeel van 18,3 procent. Vooral het genre „Young Adult“ en „New Adult“ is populair. Hierbij zie je specifieke trends zoals de „Dark College Romance“, geschreven door en voor vrouwen.
Social media speelt een belangrijke rol bij het promoten van boeken, vooral onder jongeren. Platforms zoals TikTok (#BookTok) blijken zeer invloedrijk; één op de drie jonge lezers wordt via sociale media op nieuwe boeken gewezen. Dit fenomeen wordt door experts gezien als een opmerkelijke stimulans voor de boekverkoop .
Vergelijking met Nederland en België
Ook in Nederland en België zijn er zorgen binnen de boekenbranche. Net als in Duitsland kampen uitgeverijen met stijgende papier- en energieprijzen, wat leidt tot hogere boekprijzen en druk op de winstgevendheid. In Nederland steeg de verkoop van papieren boeken in 2023 licht, maar het aantal fysieke boekwinkels daalt jaarlijks. Lokale ketens zoals Bruna en AKO blijven stabiel. Met name onafhankelijke boekhandels hebben het moeilijk .
In België is er een vergelijkbare trend zichtbaar: de focus ligt steeds meer op online verkoop en grote ketens. De verkoop van e-books groeit, maar blijft, net als in Duitsland, een nichemarkt. Wel is er een opkomende interesse onder jongeren in literatuur, mede gestimuleerd door sociale media en online communities waar boeken worden besproken .