Eén vrouw tegen de stilte
Hoe Katharina Schulz in Berlijn strijdt tegen eenzaamheid
In een tijd waarin miljoenen mensen in Duitsland kampen met gevoelens van eenzaamheid, is er precies één vrouw die daar professioneel iets aan probeert te doen: Katharina Schulz. Zij is de enige Einsamkeitsbeauftragte van Duitsland – een officiële coördinator tegen eenzaamheid – en werkt in het Berlijnse stadsdeel Reinickendorf. Vanuit haar kleine kantoor rolt ze een groot thema uit: de stille crisis zichtbaar maken en doorbreken.
Groot probleem, kleine oplossingen
Eenzaamheid is volgens Schulz geen exclusief probleem van ouderen. „Eenzaamheid heeft geen leeftijd, geen geslacht, geen afkomst. Iedereen kan ermee te maken krijgen.“ Daarom zet ze breed in: ze organiseert Stammtische gegen Einsamkeit in verschillende wijken, plaatst kleurrijke Quasselbänke (praatbankjes) op straat en nodigt mensen uit voor een gezamenlijk kerstdiner. De boodschap: je hoeft er niet alleen voor te staan.
“Eenzaamheid is gevaarlijker dan 15 sigaretten per dag,” waarschuwt Schulz, verwijzend naar medische onderzoeken. Chronische eenzaamheid verhoogt het risico op depressie, angst en zelfs diabetes. Toch is het onderwerp in Duitsland nog vaak taboe. Mensen durven er niet voor uit te komen, zegt Schulz: “Ik hoor vaak: ‘Ik vraag dit voor een vriendin.’ Maar achter die opmerking schuilt vaak diepe eenzaamheid.”
Hoe werkt het in de praktijk?
Schulz maakt het makkelijk om hulp te zoeken. Op de kleurrijke praatbankjes kunnen mensen plaatsnemen die openstaan voor contact. „Gewoon gaan zitten en praten,“ luidt het idee. Dankzij QR-codes op straat kunnen mensen eenvoudig bestaande initiatieven in hun buurt vinden. Zo wordt de drempel lager voor wie een eerste stap wil zetten.
Een van haar mooiste herinneringen? Twee oudere dames die elkaar bij een Quasselbank ontmoetten, telefoonnummers uitwisselden en uiteindelijk samen naar huis gingen. „Ze kwamen alleen en gingen samen.“
Niet alleen Reinickendorf kijkt mee
Sinds haar aanstelling krijgt Schulz verzoeken uit heel Duitsland en zelfs daarbuiten. Zuid-Korea stuurde al een cameraploeg, Franse en Nederlandse gemeenten tonen belangstelling. Ze organiseert binnenkort een Einsamkeitsgipfel waar zowel experts als ervaringsdeskundigen aan het woord komen.
Hoewel de oorspronkelijke fulltime-functie van Einsamkeitsbeauftragte inmiddels is samengevoegd met die van Ehrenamtsbeauftragte (coördinator vrijwilligerswerk), blijft Schulz zich met hart en ziel inzetten. „Een praatje maken, iemand helpen met boodschappen – dat zijn de kleine dingen die het verschil maken.“
Wat kunnen wij hiervan leren?
Nederland kent nog geen officiële ‘eenzaamheidscoördinatoren’ op gemeentelijk niveau. Het Duitse voorbeeld uit Berlijn-Reinickendorf laat zien hoe een individuele inzet kan leiden tot structurele verandering. Katharina Schulz bewijst dat de strijd tegen eenzaamheid begint bij luisteren, bij moed – en bij iemand die bereid is de eerste stap te zetten.
