Lezingen met Ben Becker zijn een belevenis. De keuze van de auteur is zo persoonlijk dat de acteur tijdens de performance samensmelt met het onderwerp van de tekst en de schrijver zelf. Na Hart der duisternis van Joseph Conrad heeft Ben Becker nu gekozen voor teksten van en over de legendarische exilauteur Joseph Roth, die zoveel tegenstellingen in zich verenigt: een ‘heilige dronkaard’ en een hopeloze zwerver, een Oostenrijkse Jood en een bohemien uit het Berlijnse nachtleven, een berooide balling en een van de grootste vertellers van de 20e eeuw.
In het middelpunt staat niet alleen de unieke auteur, maar vooral ook de mens Joseph Roth, die zich machteloos overgeleverd ziet aan de politieke catastrofes van zijn tijd. Al in 1933 vlucht hij naar Parijs en wordt een belangrijke stem in de exilliteratuur; tegelijkertijd blijft hij altijd een drinker, altijd balancerend op de rand van de waanzin. Juist deze versmelting van literatuur en leven, biografie en fictie, mens en mythe fascineert Ben Becker – en niemand anders dan hij weet dit met zijn stem en voordracht op het podium tot leven te wekken.
De legende van de heilige drinker
In het eerste deel van de avond leest Ben Becker uit het werk van Joseph Roth in de oorspronkelijke versie en geeft hij zijn stem aan het onvergetelijke meesterwerk De legende van de heilige drinker – een aangrijpend en diepgaand verhaal uit Roths laatste jaren in ballingschap in Parijs.
De heilige drinker
In de tweede helft van de avond benadert Becker Joseph Roth via een tijdgenoot en vriend: Géza von Cziffra schetst in zijn memoires De heilige drinker een levensecht portret van Roth, zowel tegen de achtergrond van hun gezamenlijke, door drank doordrenkte nachten in Berlijn als in de maalstroom van het ballingschap. Beide delen van de voorstelling komen samen in een gelaagd, intens en levendig portret van de kunstenaar in ballingschap – een portret dat op verrassende en verontrustende wijze ook onze tijd weerspiegelt.
JOSEPH ROTH
Met zijn meervoudig verfilmde romans Het spinnenweb, Radetzkymars en Job behoort Joseph Roth tot de belangrijkste Duitstalige auteurs van de 20e eeuw. Tegelijkertijd is hij zelf een van de meest kleurrijke figuren van zijn tijd – een verhaal op zich. Geboren als Oostenrijkse Jood, chronisch platzak als journalist, was hij een onmiskenbare verschijning in het nachtleven van Wenen en Berlijn. Na de machtsovername door de nazi’s was hij een van de eerste auteurs wiens boeken werden verbrand.
Muzikale omlijsting en klanklandschappen
Voor elke literaire performance zoekt Ben Becker een muzikale begeleiding die als essentieel onderdeel in het programma verweven wordt. Zijn keuze wordt daarbij altijd bepaald door de inhoud en sfeer van de voorstelling.
Voor IM EXIL heeft hij zich tot de Oostenrijkse muzikant Wolfgang Ambros gewend. Niet alleen de gedeelde Oostenrijkse achtergrond van Roth en Ambros speelde daarbij een rol, maar vooral ook de emotionele poëzie van Ambros’ songteksten. Die brengen het publiek moeiteloos in de literaire wereld van Joseph Roth – een wereld waarin gevoelens van ontheemding en onafhankelijkheid samensmelten, doordrenkt van verlangen, afscheid en een hartstochtelijke overgave aan het leven. Dit alles verpakt in een melancholieke lichtheid, altijd balancerend op het snijvlak van de afgrond en de grenzeloze vrijheid.
In IM EXIL zijn vier muziekstukken te horen, waarvan twee speciaal voor Ben Becker in Wenen door Wolfgang Ambros opnieuw zijn opgenomen. Daarmee heeft Becker een langgekoesterde wens in vervulling laten gaan, aangezien hij ook persoonlijk een groot fan is van Ambros.
De nummers die Ambros exclusief voor Beckers theaterproductie opnieuw heeft opgenomen, zijn:
- „De Kinettn wo i schlof“
- „I glaub I geh jetzt“
Beide nummers komen oorspronkelijk van het album Es lebe der Zentralfriedhof en zijn speciaal voor Ben Becker opnieuw gearrangeerd en opgenomen als theatrale klanklandschappen. Het resultaat is een ongekend indringende luisterervaring, die het publiek kippenvel bezorgt.
„Ben Becker vierde triomfen met teksten van Kafka en de Bijbel. Nu leest hij Joseph Roth. Deze avond is een belevenis.“
Patrick Wildermann, Tagesspiegel